Serbest model, üretilecek döküm parçanın yaklaşık bire bir kopyası olup ucuz, basit ve yaygın olarak kullanılan bir model türüdür. Serbest modellerin boyutlandırılmasında çekme ve işleme payları dikkate alınır. Kalıplama sırasında yerleştirilecek maçaların yuvalarını oluşturan maça başları da model üzerinde bulunur. Genellikle ahşaptan yapılırlar, ancak metal, plastik, alçı, mum veya diğer uygun malzemeler de kullanılabilir. Serbest modellerde kalıplama çoğunlukla elle yapılır, dolayısıyla yöntem yavaş ve pahalıdır. Kalıplama sırasında modelin kumdan sıyrılması için model iki parçaya ayrılarak alt ve üst dereceye ait kısımlar geçmeli olarak yapılır. Pimlerle birbirine göre konumlar, belirlenen bu iki kısmın birleşme yüzeyi, aynı zamanda kalıbın bölüm yüzeyidir. Kum kalıplarda genellikle elle açılan yolluk, çıkıcı ve diğer boşluklar da istenirse modelle birlikte veya ayrı model parçaları olarak düşünülebilir.