OSTİM aslında KOBİ’lerin yoğun olduğu, Türkiye’de sanayinin nabzının attığı yerlerden biri. İşler nasıl gidiyor? PMI’larda toparlanma görüyoruz. Reel anlamda OSTİM tarafında işler nasıl? Hafif bir toparlanma seziliyor mu?
“OSTİM’de işler nasıl gidiyor?” sorusu bize çok soruluyor. Bunun cevabını verirken bizim tarafımızda bir tek veri olarak elimizde elektrik tüketimimiz var. Biz elektrik işletmeciliği de yaptığımız için bölgenin her ay, geçmişe yönelik olarak da aşağı yukarı 10 yıla yakındır izlediğimiz bir veri setimiz var. “İşler nasıl?” denildiği zaman hemen OSTİM’in elektrik tüketim grafiğine bakarız. Bu ayki grafiği geçen yıllarla mukayese ettiğimiz zaman bizim işlerimizde bir düşüş gözükmüyor. OSTİM, savunma ve havacılık ile iş makineleri ağırlıklı bir bölge. Dolayısıyla sektörel olarak da sanıyorum bu sektörler bizi besliyor. Bölgemiz üretiminde hissedilen bir düşüş yok. Sanayicilerimiz daha çok üretim yaparken finansa erişim konusunda, eleman bulma noktasında şikayetçiler. Bunun dışında üretim devam ediyor.
Özbekistan’da önemli bir hamleniz oldu. Bir anlamda OSTİM modelini Özbekistan’a ihraç ettiniz. Orada önemli bir iş birliğiyle Özbek-Türk Organize Sanayi Bölgesi kuruldu. Biraz bu konudan bahseder misiniz? Nasıl bir yapı? Neler hedefleniyor?
Bildiğiniz gibi bölgemiz sadece bir organize sanayi bölgesi değil. Küçük ve orta ölçekli işletmelerin, sanayinin bir ekosistemi gibi biz burayı düşünüyoruz. Bütün bileşenlerin bir arada bulunduğu; teknoparktan üniversitesine kadar bir uçtan uca ekosistem oluştu burada. Çok sayıda yabancı misafirimiz geliyor. Dolayısıyla OSTİM’de yapılanları anlattığımız zaman çok ilgilerini çekiyor. Ardından “Bunu bizim ülkemizde de yapabilir miyiz?” sorusu geliyor. Burada 50 yıldan beri burada bir birikim oluşmuş. Bunu ülkelere taşıma konusunda da yapabileceğimizi söylediğimizde ilgili ülkenin üst düzey yetkilileri; cumhurbaşkanı, başbakan, sanayi bakanları bu bölgedeki birikimi kendi ülkelerine taşıma konusunda bizi teşvik ediyorlar.
Özbekistan tarafı da bizim çalışmalarımızı çok beğendi; “Taşkent’te bir Türk ortak sanayi bölgesi yapalım.” dediler. OSTİM’deki çalışmaları Taşkent’te ve Özbekistan’da yapma isteklerini ilettiler. Özbekistan bizim için çok önemli. Tarih, kültür ve iş olarak üç başlıkta ilgimizi çeken bir yer. Medeniyetimizin kaynaklarının olduğu, aydınlanmanın olduğu bir yer. Bunun içine ekonomiyi de katarak orayla sürekli ve sürdürülebilir bir iş birliği ortamı oluşturma niyetiyle Özbekistan’a gittik. Özbekistan Sanayi Bakanlığı, Yatırım Bakanlığı, Sayın Özbekistan Başbakanı çok önemsiyor. Bize, OSTİM ismiyle 100 hektarlık bir alanı tahsis ettiler. Ciddi bir çalışma ile planlamalarını ve tasarımlarını yaptık. En son Türkiye’den 42 kişilik bir iş heyetimizle beraber Özbekistan’a gittik. Bu sanayi bölgesinin altyapısıyla ilgili olarak yönetim binası, eğitim binaları ve teknoparkıyla ilgili ilk yapılacak inşaatlarımızın da yapısını gördük, kurdelemizi kestik. Bölgenin tamamını, projelerini inceledik. Sanayicilerimize yapılacak bölgeyi gösterdik; “Burada yatırım yapmak isterseniz size hazırladığımız imkanlar buraları.” dedik. Heyecanlı bir şekilde Özbekistan’dan döndük. Orada çalışanlarımız ve bir şirketimiz var. İşlerimizi yürüten bir ekibimiz var. Sürekli gidip giderek oranın takibini yapıyoruz.
Özbek-Türk Organize Sanayi Bölgesi iki ülke arasındaki ticaretin daha dengeli bir şekilde gitmesine de katkı verir mi?
Mutlaka verir. Biz burayı hem Türkiye’deki iş insanları hem de Özbekistan’daki iş insanları hem de Türkiye-Özbekistan ticaretinin geliştirilmesi için bir odak noktası gibi düşünüyoruz. Buradan da oraya gitmek isteyen insanlar için bir adres olabilir. Oradaki sanayiciler için yeni model bir sanayi bölgesinde yatırım imkanları olabilir. Organize sanayi bölgeleri, sanayiciler için her şeyi hazır olan ve düzenli bir sanayi altyapısı. Türkiye ile Özbekistan arasındaki bu ticaretin, üretimin, iş birliğinin artmasına vesile olacak bir merkez olarak planlıyoruz bölgeyi.
OSTİM Teknik Üniversitesi’nin Özbekistan’la iş birlikleri gelişir mi? Orada bir üniversite kurulması denenir mi? Böyle bir husus planlanıyor mu?
Düşünüyoruz. TOBB ETÜ’nün bir çalışması var. Biz de zaman zaman Özbekistan’daki üniversitelerle iş birliği ile bunu başlatmayı düşünüyoruz. OSTİM Teknik Üniversitesi’nde 87 ülkeden öğrencimiz var. Bunların 40 tanesi Özbekistanlı. Onların yetişmesi ve orada yapacağımız çalışmalarda da katkı sağlamaları için özen gösteriyoruz. Aynı zamanda üniversite, teknopark ve kümelenme bunların hepsini bir başlık olarak OSTİM’de yaptığımız her çalışmayı orada yapmayı planlıyoruz.
Asgari ücret artış beklentiniz nedir?
Asgari ücret her yıl gündemimize geliyor. Burada tabi işin ve üretimin eksene alınması gerekiyor. İnsan tabii ki önemli. Ülkemizde herkesin bildiği; bir kayıtsız ekonomi ve çalışan grubu var maalesef. Bunun sebebi de ücret belirlemelerinde vergi ve stopaj kaynaklı bir zorlama var. Özellikle sanayi üretimi yapan kesimlere birtakım farklılıklar, ayrıcalıklar olması gerektiğini düşünüyorum. Üretim yapanlar genellikle çalışacak insan bulamamaktan yakınıyorlar. Bunun sebebini çok iyi tespit etmek lazım. Burada birçok sebep var ama bunlardan biri de asgari ücretten alınan vergiler, stopajlar gibi şeyler aklıma geliyor.
O zaman insanlarda “Neden üretim sektöründe çalışayım? Gideyim AVM’de güvenlikçi olayım.” fikri doğuyor. Oysa asgari ücrete, vergiye, stopaja; AVM’de güvenlikçi olmak yerine sanayide üretici olma hususunu teşvik edecek bir motivasyon koymalıyız diye düşünüyorum. Emek çok kıymetli, çok kutsal. Çalışan, üreten insanları mutlaka ödüllendirmemiz lazım. Sadece asgari ücrette çalışanlar değil işçiler, işverenler ve diğer çalışanların hepsi beraber; katma değer üreten, akıl teri, alın teri ile çalışan insanlara mutlaka ücret konusunda cömert davranılması gerektiğini düşünüyorum.
2025 acaba gündeminizde neler olacak? Ekonomik anlamda, üretim tarafında sizler daha iyi bir 2025 mi bekliyorsunuz? Umutlu musunuz?
Sanayicilerimiz, özellikle de küçük işletmeler artık bu tip iniş çıkışlara bir şekilde alışmış durumdalar. Özellikle esneklik, küçük işletmeler için önemli bir yapı. Bizim 7 farklı başlıkta kümelenmemiz var. Bunlar, bölgeleri, ülkeleri karış karış ellerinde çantalarla hangi ülkeye hangi sektöre, hangi fuara, hangi iş birliğine gideceklerini önceden planlıyorlar. 2025 yılı için ciddi hedeflerimiz var. İhracat için bütün dünyayı geziyoruz. Hangi ülkede fırsat var, hangi ülkede bizim karşılığımız var; rekabet analizleriyle tespit ediyoruz.
Ticaret Bakanlığımızın da çok ciddi destekleri var. Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi (UR-GE) projeleri kapsamında ürünlerimizi satmak, üretim yaptığımız alanları geliştirmek için yoğun bir şekilde çalışıyoruz. KOBİ’leri ülkemizin önemli bir yapısı olarak takdirle izliyorum. Onlara hizmet vermekten memnunum. Şu anda insanlar her şarta rağmen üretim yapma, onu dünyaya satmanın mücadelesini vermeye devam ediyorlar. 2025, 2024’ten inşallah daha iyi olacak. Biz ümitle işlerimizi yapmak zorundayız. Ülkemizin daha iyi noktalara geleceğine inanıyor ve bu inançla çalışıyoruz.
OSTİM Yatırım A.Ş.’nin performansından memnun musunuz?
Bu şirketimiz, bölgemizdeki üretimi desteklemek, KOBİ’lerle iş birliği yapma anlamında güzel işlere imza atıyoruz. Özellikle dijital dönüşüm, yeşil dönüşüm gibi başlıklara bölgemizi yönünde yine OSTİM Yatırım A.Ş. birtakım çabalar sarf ediyor. OSTİM Yatırım A.Ş., ekosistemimizde önemli bir başlık. Buradaki küçük işletmeler, arzu ettikleri zaman OSTİM Yatırım A.Ş. ile beraber büyük işletme potansiyelini, kabiliyetini kazanabiliyorlar; iş birliği, proje ortaklıkları. OSTİM Yatırım A.Ş., Girişim Sermayesi Yatırım Fonu kurdu. Bir bankayla ortak işletiyoruz. Teknoloji şirketlerine yatırım yaparak teknolojiyi geliştiren, katma değeri yüksek ürün üreten şirketler bir şekilde ağabeylik yapıyor. Bizim için çok önemli, biz orayı daha da geliştirmek istiyoruz. Bölgemizdeki bütün yenilikçi organizasyonlara katılıyoruz.
Yayın kaydını aşağıdan izleyebilirsiniz;
